Hangi bölümü hangi üniversitede okumak istediğinize karar verme meselesi oldukça zor bir konu aslında. Kaldı ki tek bir üniversite ve bölümü hedef olarak belirlemek çok da sağlıklı olmayabiliyor bazen. Malum üniversitelere sınav başarımızla giriyoruz ya da giremeyebiliyoruz.  Dolayısıyla, sizlerin şimdiden açık fikirli olarak birçok bölüm ve birçok sektör hakkında genel bilgilere sahip olmanız ve size yakın gelen bölümler hakkında daha detaylı araştırmalar yapmanız gerekiyor. Buna göre; meslek, bölüm ve üniversite hakkında puanları nedir, kaç net ister, nasıl bir bölümdür/üniversitedir veya şu meslek neleri gerektirir gibi konularda  size yardımcı olacağını düşündüğüm kaynakları bu yazıda bulabileceksiniz.

Ha bu arada, yukarıda açık fikirli olarak yapın araştırmalarınızı diye yazdım. Mesela, olmak istediğiniz meslekle alakalı olarak, ben psikolog olacağım çünkü insan dinlemeyi seviyorum olmasın lütfen cevabınız. Tabii ki psikolog olmak isteyebilirsiniz ama bunun tek gerekçesi bu olmasın, mesleğe bütüncül bakın. Ortalama bir insanın, ömrünün yaklaşık 40 küsür yılını çalışarak/iş hayatında geçirdiğini göz önüne alırsak seçiminizi yapmadan önce aşağıdaki sorular üzerine kafa yormak yerinde olacaktır.

Mesela:

• Bölümde okutulan dersler ve içerikleri neler?
• Bu bölüme sahip üniversitelerin bana bölümle ilgili katkıları ne olabilir?
• Bölümden mezun olduğumda çalışma imkanı bulacağım sektörler nereler?
• Mesleğimde ilerlemek istersem neler yapmam gerekir?
• Çalıştığım/hizmet ettiğim kitle kimlerden oluşuyor?
• Muhtemel çalışma ortamı ve şartları nasıl?
• Bu mesleği benim için anlamlı kılan ne?
• Benim için artıları/eksileri neler?
• Günde ortalama kaç saat çalışmam gerekiyor? İzin ve tatil imkanları neler?
• Ortalama maaş ne kadar?
• Kendimi o meslekte hayal ederken nasıl hissediyorum?
• Bu bölümde okumak benim kendi isteğim mi?

gibi soruların cevabını arayabilirsiniz bu süreçte.

Tam olarak bu noktada sıkça sorulan bir soru: Tamam da hocam nereden araştıracağız? Karar verme sürecinize ışık tutmak için bir yol haritası hazırladım. Bu yol haritası 4 basamaktan oluşuyor:

1. İlgi, değer, yetenek ve kişilik özelliklerini fark etme
2. Meslekleri tanıma
3. Bölümleri tanıma
4. Araştırma yapabileceğin kaynaklar

1. İlgi, değer, yetenek ve kişilik özelliklerini fark etme

İlgi ve yeteneklerimizi 2 ankette keşfedebilsek her şey ne kadar kolay olurdu değil mi? Gerçi bunun için anketler mevcut ve bu tarz anketler de size seçimlerinizle ilgili bazı fikirler verir ama tek başına bu anketlerin sonuçlarıyla karar vermek doğru olmaz. O yüzden bu yazının tamamını okuyarak, kendiniz için araştırma yaparak ve üzerine kafa yorarak bir karara varmak daha sağlıklı olacaktır.

Meslek seçimi konusunda neyin üzerine kafa yormalıyım, hangi sorulara cevap aramak benim kararımı netleştirmeme yardımcı olur diyen öğrenciler için bir dizi soru bırakıyorum buraya, nihai kararınızı vermeden önce bu soruları mutlaka cevaplayın.  Bu soruları cevapladıktan sonra, rehber öğretmeninle cevapların üzerine tartışabilirsin 

Yok mu bir anket onu da bir çözeyim, bakalım o ne diyor diyenler için de Mesleki Eğilim Belirleme Anketi var. 160 madde ama kısa kısa maddeler, sayı gözünüzü korkutmasın. Ankete yürümek isteyenler buyursun. Ayrıca kişilik özelliklerinize göre meslek seçimi konusunda size fikir verecek olan 90 soruluk Holland Mesleki Tercih Envanteri için de buyurun buradan. Sonuçların ekran görüntüsünü rehber öğretmeninle paylaşarak karar verme sürecinde rehberlik servisinden destek alabilirsin.

2. Meslekleri Tanıma

Aslında meslek dediğimiz şey yani yaşamımızı sürdürmek için yaptığımız işler bütünü; sadece üniversite okunarak edinilen bir şey değil. Bazı meslekler meslek lisesi ile, bazıları meslek yüksekokulları, bazıları üniversite okunarak, bazıları ise  mesleki eğitim merkezi kursları ile edinilebilir. Bu açıdan bakıldığında epey bir meslek var aslında. Bize düşen kendimize uygun olanı keşfedebilmek, bu yolculuk bazen sandığımızdan uzun sürebilir. Bu sebeple tek bir mesleğe takılmadan bakış açımızı geniş tutarak meslekleri bir incelemekte fayda var. Meslekleri incelemek için buyrun buraya.

3. Bölümleri Tanıma

Hangi puan türlerinden hangi bölümler tercih edilebilir, üniversitelerde 2 yıllık ve 4 yıllık hangi bölümler var, özel yetenekle alan bölümler neler, YKS’de hangi puan türü için hangi testleri çözmek gerekir vs. soruların cevabını bu aşamada aramak yerinde olacaktır.

Puan türüne göre 2 yıllık, 4 yıllık ve özel yetenekle alan bölümlerin listesi için tıklayın.

4. Araştırma Yapabileceğin Kaynaklar

Bu aşamaya kadar nelere ilgin var, meslek seçimini etkileyen değerlerin neler, yetenek ve kişilik özelliklerin neler, ne tür meslekler bulunuyor ve üniversitelerde hangi bölümlerin yer aldığı konusunda bir fikir sahibi olduğunu varsayıyorum.

• Bunların dışında, merak ettiğin bölümün taban puanı (en son giren öğrencinin puanı) hakkında YÖK Atlas-Tercih sihirbazından yararlanabilirsin. Tıkla git.
• Merak ettiğin bölüme son giren kaç netle girmiş öğrenmek için YÖK Atlas-Net sihirbazından yararlanabilirsin. Tıkla git. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken bir husus da taban puanı etkileyen tek faktörün netler olmaması, bir de ortaöğretim başarı puanı adında okulunuzdan getirdiğiniz diploma puanı katkısı var. Yani Net sihirbazı ekranını açtığınızda OBP sütununda yer alan rakamı 5’e böldüğünüzde bölüme giren son öğrencinin diploma notuna ulaşmış olacaksınız. Buna göre değerlendirmenizi yapabilir, sizin diploma notunuz çok daha düşükse daha yüksek netleri hedefleyerek yola çıkabilirsiniz.
• Bölümlerin ilk işlerinde kazandığı ortalama ücretler, kamuda çalışma oranı, iş bulma süresi gibi işinize yarayacak verilere ulaşmak için Üni-veri sitesinden yararlanabilirsiniz. Merak ettiğiniz bölümleri bu parametrelere göre kıyaslayabilirsiniz. Siteye erişmek için tıklayın.
• Ayrıca ilginizi çeken bölümlerle ilgili size en çok fikir verecek kaynaklardan biri de bölümün ders içerikleridir. Bunun için “…. bölümü ders içerikleri” şeklinde google’lamanız ve karşınıza çıkan bir kaç üniversitenin web sitesini incelemeniz gerekir. Bu sayede eğitim süresince o bölümde hangi dersler görülür, derslerin içeriğinde neler vardır, stajı vs. var mıdır, varsa kaç gündür gibi bilgilere erişim sağlarsınız. 
• Üniversitelere dair yapılan memnuniyet araştımalarını inceleyerek üniversiteler, şehirler ve bölümler hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Araştırmalara ulaşmak için buyrun. 
• Tanıdık çevrenizdeki meslek elemanları da o meslek hakkında fikir edinmek için iyi birer kaynak olabilir. İmkanınız varsa; 

1. Mesleğin çalışma alanını yerinde görmek.
2. Mesleği icra edenleri yerinde gözlemlemek (mümkünse yanlarında bir kaç saat geçirmek).
3. Meslek sahibi kişiyle yüz yüze röportaj yapıp ve sorularını sormak yararlı olacaktır.

•  Bu yaptığınız nasıl bir meslek, iş olarak neler yapıyorsunuz, kimlerle çalışıyorsunuz vs. bir çok soruyu sorabilir o meslekle ilgili bilgi edinebilirsiniz. Yalnız burada dikkat etmeniz gereken nokta; insanların mesleğe yönelik öznel yargılarının seçiminizi etkilememesi gerektiğidir. Zor meslek, güzel meslek, rahat meslek vs. tanımlar öznel yargılar içerir. Bunun yerine neyin zor geldiğini düşünüyorsunuz, hangi açıdan rahatlık sağlıyor, mesleğin hangi yönü sizi tatmin ediyor gibi sorularla meslek hakkında daha nesnel bilgiler edinmeye çalışmak daha sağlıklı olacaktır.